Ceteco: De cowboys van Ceteco

Ceteco verkeert in surseance van betaling en alle aandacht is gevestigd op de omstreden lening van de provincie Zuid-Holland. Maar hoe kon het zover komen bij het bedrijf dat alleen in Zuid- en Midden-Amerika actief is met de verkoop van koelkasten, televisies en computers op krediet? Was orkaan Mitch werkelijk de nekslag? Insiders blikken terug en vooruit.

Eén week nadat de orkaan Mitch begin november vorig jaar over Midden-Amerika had geraasd, gingen de winkels van Ceteco weer open. Honduras was het zwaarst getroffen. In een mum van tijd werden acties op touw gezet voor de ongeveer 140 werknemers van Ceteco in de hoofdstad Tegucigalpa die schade hadden geleden. De Nederlandse expats legden samen privé een half miljoen gulden op tafel en Ceteco vulde dat aan met 200.000 dollar. Er werd ijzer en hout ingekocht voor de wederopbouw van de weggespoelde huizen.

“In de kranten lees ik dat veel winkels van La Curacao en Ventura, de winkelketens van Ceteco, zijn gesloten als gevolg van de tropische stormen”, vertelt Gé van Hooft, die vijf maanden geleden terugkeerde naar Nederland en daarmee een punt zette achter tien jaar dienst als controller in Angola (waar Ceteco inmiddels is vertrokken), El Salvador en Honduras. “Mitch heeft ons wel geld gekost, maar niet in die mate dat Ceteco uitstel van betaling moest aanvragen. Natuurgeweld hadden we goed gedekt in polissen. Dat zul je wel moeten in die regio. We hadden niet zo veel schade aan voorraad en winkels. Voor huurkoopklanten die in gebreke bleven, waren we ook verzekerd. Het enige probleem waren de mensen die tijdelijk afzien van de aanschaf van huishoudelijke apparatuur”, aldus Van Hooft.

Direct nadat de orkaan Midden-Amerika tot rampgebied had omgeploegd, maakte Ceteco bekend dat de 46-jarige bestuursvoorzitter Frits Eigenfeld zijn functie neerlegde. Ton Houben, voorheen groepsdirecteur Corporate Treasury van Philips, nam zijn plaats in. Het natuurgeweld en de bestuurswisseling kwamen op een miserabel moment. Ceteco had op 9 juli 1998 een winstwaarschuwing de wereld ingestuurd, waarna een reorganisatie werd aangekondigd. Er werden 1700 arbeidsplaatsen geschrapt. De economische situatie in vooral Venezuela en Argentinië baarde grote zorgen, inmiddels uitmondend in de surseance. Eigenfeld – sinds mei van dit jaar algemeen directeur van de Tilburgse firma Borstlap, een groothandel in bevestigingsmaterialen – wil niet aan de telefoon komen voor een terugblik.

Met het oog op claims van de bewindvoerders is dat ook niet zo vreemd, meent Henk Oudeman, tot drie maanden geleden general manager van Ceteco Argentina SA, de Argentijnse dochter die op 13 juli ook in surseance ging. De organisatie in Argentinië had in 1998 en de eerste helft van dit jaar aanzienlijke verliezen geleden en wordt door Ceteco zelf beschouwd als een belangrijke oorzaak van de surseance van het moederbedrijf. Oudeman is terughoudend over de oorzaak van de financiële problemen en de overlevingskansen. “Bij mijn vertrek zijn afspraken gemaakt, dus ik moet voorzichtig zijn”, zegt hij vanuit Barcelona, waar hij nu woont. “Er zijn in de afgelopen maanden behoorlijk wat mensen weggegaan. Voor wie wat langer meeliep, kwam dit alles niet als een donderslag bij heldere hemel. Niet alleen ik ging, maar ook Dennis van Hilten en Maarten Millenaar. Daarmee vertrokken de general managers van de drie belangrijkste landen voor Ceteco: Argentinië, Mexico en El Salvador. Mensen met een jarenlange liefde voor het bedrijf zagen dat het fout ging. De oude kern heeft in de voorbije twaalf, dertien jaar de fusie met Van Ommeren meegemaakt, de ontvlechting, de overname door Borsumij-Wehry en het opgaan in Hagemeyer, dat weinig zag in Ceteco. Ondanks al die perikelen is de omzet van Ceteco in de tussentijd van 100 miljoen dollar naar 700 miljoen dollar gegroeid. Ik bedoel maar.”

Volgens Oudeman zijn een hoop mensen aan het denken gezet door de recente wisselingen binnen de raad van bestuur – het vertrek van Eigenfeld en in februari van dit jaar van financieel directeur Hans van Adrichem. “Met name Eigenfeld, dat was een man met visie, met hart voor de onderneming. Zijn opvolger Ton Houben is een man van cijfertjes. Wat dat wil zeggen? Houben is niet om z’n visie binnengehaald, laat ik het zo formuleren”, vertelt Oudeman.

“Bij Ceteco stond er altijd een enorme druk op de verkoop en dat leverde een enorme groei op”, vertelt een ex-controller bij Ceteco, die niet wil dat zijn naam bekend wordt. “Daarbij zijn af en toe wel te grote risico’s genomen, die voor veel discussies zorgden tussen de afdelingen verkoop en incasso. Bij verkoop aan nieuwe klanten moest je een checklist nalopen en soms gingen we langs hun huis, om te zien hoe de mensen woonden en of ze wel kredietwaardig waren. Maar steeds vaker hoefden klanten geen aanbetaling te doen, terwijl het juist zo belangrijk is dat je die eerste betaling binnen hebt. In El Salvador liep de toetsing van de kredietwaardigheid op een gegeven moment volledig uit de hand. Die stelde niets meer voor. Ik heb me erg verbaasd over die nonchalance. Voorheen was het incassobeleid goed georganiseerd. We hadden een legertje motormuizen die op brommertjes het geld gingen ophalen. Dat waren de cobradores, de incasseerders, elke winkel had er één of meer in dienst. Als mensen slecht van betalen waren, werden de spullen teruggehaald en als tweedehands in de winkel gezet. Ik ben regelmatig met de cobradores op pad gegaan. Meestal ging het heel vriendelijk. De klant moest een formuliertje invullen dat hij vrijwillig de spullen had teruggegeven. Soms kwam je in golfplaten huisjes bij mensen binnen en daar stond dan één koelkast, dat was hun droom. Het was dan wel een drama als we dat ding kwamen weghalen.”

“Ceteco staat bekend als een cowboybedrijf, het zijn rouwdouwers. De mensen met de grootste bek presteren het best”, zegt de voormalige controller. “De landenmanagers worden per land afgerekend op hun resultaten. Hoe ze die behaalden, was minder van belang. Zo waren er manieren om hoge importbelastingen in Zuid-Amerikaanse landen voor vennootschappen te omzeilen. Zwarte import dus. Ik herinner me dat daarover binnen het bedrijf stoere verhalen rondgingen. Producten werden besteld op naam van iemand die uit een overlijdensadvertentie was gepikt. Ik had daar wel problemen mee. Je hebt een verantwoordelijkheid als bedrijf, je kunt niet alleen naar het buitenland gaan om geld op te halen. De general managers waren cowboys, killers en kolonialisten, ze terroriseerden de lokale werknemers. Binnen het bedrijf hadden ze dan ook bijnamen, de Terminator en El viento frío del norte, de koude noordenwind. Ze stonden bekend om hun koelbloedigheid. Tenten die niet goed liepen, werden gesloten, mensen werden zonder pardon ontslagen. Ik denk dat er wel iets meer mededogen had mogen zijn voor de mensen die voor ons het geld in het laatje brachten.”

Oudeman, ex-manager van Argentinië, bevestigt de discussies tussen verkoop en incasso over de te grote druk op verkoop. “Dat was voor enkele controllers, onder wie Van Hooft, zelfs reden voor hun vertrek”, zegt Oudeman.

“Ceteco staat bekend om zijn agressieve imago”, zegt Van Hooft. “We zijn de grootste adverteerder in de branche op radio en televisie, in kranten, met promotieteams, noem maar op. De omzet in Honduras verdubbelde tussen 1995 en 1998. En dan reken ik niet in lokale muntjes, maar in dollars. In de loop van vorig jaar begonnen de problemen. Eigenlijk zijn het twee landen die Ceteco hebben genekt. Venezuela had te kampen met een in elkaar stortende olieprijs, waar die economie op drijft. De overheid kreeg een tekort aan inkomsten, salarissen van overheidspersoneel werden niet uitbetaald. Dan krijg je een kettingreactie. Onze klanten kwamen in de problemen met hun afbetalingen. Tel daarbij dat de rente naar 75 procent sprong, terwijl de rentepercentages in de kredietovereenkomsten met onze klanten vast liggen voor de duur van het contract, variërend van 6 tot 36 maanden. Dan heb je een probleem. Het tweede land was Argentinië, waar Ceteco pas een jaar of vier geleden is ingestapt. Daar was de economie redelijk onder controle. Wat ons daar de das om heeft gedaan, is het monopolie van een aantal banken die creditcards uitgeven. Alle kredietaankopen gaan daar via de creditcard. Vorig jaar zijn de banken een offensief begonnen. Ze pikten bij diverse retailers, dus ook Ceteco, een deel van de marge in. Dat leidde tot bikkelharde concurrentie. Het was niet meer haalbaar. Ceteco had grote investeringen gedaan, prachtige winkels op A-locaties. Door de hoge huren en de personeelslasten die hoger waren dan elders in Zuid-Amerika, moest er een hoog volume worden gedraaid. Ceteco heeft er vanuit Nederland continu geld in gepompt, daar waren al die leningen bij banken en bij Zuid-Holland voor nodig. Het opstarten van Argentinië heeft zeker 200 miljoen gulden gekost. De pijn zit in de huurkoop. Ceteco moet alles voorfinancieren, waarna het geld maandelijks druppelsgewijs binnenkomt”, aldus Van Hooft.

Diverse winkelketens worden door insiders genoemd als potentiële koper van (delen van) Ceteco, zoals de Amerikaanse ondernemingen Best Buy en Circuit City en het Mexicaanse Electra. Electra is net als Ceteco ook zeer actief in de verkoop op krediet. Bewindvoerder Gerhard Gispen houdt de kaken stijf op elkaar. Hij beantwoordt zelfs niet de vraag of hij de regio al heeft bezocht om de waarde van activa vast te stellen of om eventuele kandidaatkopers te ontmoeten. Gispen laat weten alleen per persbericht te willen communiceren, àls er wat te vertellen valt. “Het voortbestaan van Ceteco is in het prille stadium van de surseance het meest gebaat bij radiostilte, niet bij commotie”, zegt hij.

Zijn er nog kansen voor Ceteco om op eigen benen verder te gaan? “O zeker. Ceteco is een prachtbedrijf”, zegt ex-controller Van Hooft. “Ceteco heeft grote tegenslagen gehad, het zat altijd in landen met burgeroorlogen, militaire coups, aardbevingen en orkanen en telkens veerde het bedrijf weer op. Dit overleeft Ceteco ook als het zich terugtrekt uit een aantal markten. Als je uit Argentinië weggaat, ben je van een grote kopzorg af. De loyaliteit van de lokale banken is groot. Ceteco heeft in Zuid- en Midden-Amerika een betrouwbare reputatie en een naamsbekendheid, vergelijkbaar met Vroom & Dreesmann hier. De namen van de winkelketens zijn veel geld waard. Ik denk dat de Nederlandse banken wel mee moeten. De activa vallen niet te liquideren, dat is ondoenlijk. En bovendien: wie gaat de debiteurenportefeuille beheren, wie gaat maandelijks op brommertjes dat geld ophalen bij honderdduizenden klanten?”